Peter's Blog

Er zijn verhalen die je niet wilt schrijven. Niet omdat ze niet belangrijk zijn, maar omdat ze te zwaar zijn om te dragen. Het verhaal van het meisje uit Vlaardingen is zo’n verhaal.

Een kind van tien jaar, weggehaald bij haar moeder, ondergebracht in een pleeggezin waar ze veilig zou moeten zijn. Maar wat daarachter de muren gebeurde, tart elke verbeelding.
Ze werd vastgebonden, vernederd, gemarteld. En toen haar lichaam het begaf, was de wereld geschokt.
Niet alleen omdat een kind zoveel lijden had moeten doorstaan — maar omdat zóveel ogen hebben weggekeken terwijl het gebeurde.

De stilte tussen de meldingen

Er zijn signalen geweest. Dat weten we inmiddels allemaal. Ze sprak erover op school. Er waren vermoedens, zorgen, kleine tekenen van onrust. Er werd over gesproken; maar niet met haar.

In de dossiers staan woorden als “gezien”, “gehoord”, “besproken in team”. Maar achter die woorden schuilt een leegte. Want het kind zelf werd niet écht gehoord.
Geen één-op-één gesprekken zoals de protocollen voorschrijven. Geen reflectie op hoe ze zich voelde, hoe het thuis ging, of ze zich veilig wist.

En dat is misschien wel de kern van alles wat er fout ging. Een systeem dat is gebouwd op papieren procedures, maar niet meer op menselijke nabijheid. Een systeem dat zegt te beschermen, maar in de praktijk te vaak niet meer weet hoe te luisteren.

Een systeem dat te vol is om te voelen

Jeugdzorg in Nederland barst uit zijn voegen. Te weinig mensen, te veel dossiers, te weinig tijd.
Maar dat is niet alleen een logistiek probleem; het is ook een moreel probleem.

Want wanneer zorg verandert in administratie, verdwijnt de mens. Wanneer een kind wordt teruggebracht tot een nummer in een systeem, wordt zijn pijn onzichtbaar. En wanneer iedereen een beetje verantwoordelijk is, is uiteindelijk niemand dat echt.

Het meisje uit Vlaardingen raakte verloren in dat niemandsland. Tussen instanties, tussen overlegtafels, tussen overdrachten.
Iedereen dacht dat iemand anders het wel in de gaten had. En in die collectieve geruststelling; dat zachte, dodelijke “het zal wel goed zijn” …… ging een kind ten onder.

Wat luisteren eigenlijk betekent

Luisteren is niet hetzelfde als horen. Luisteren vraagt tijd, rust, moed. Moed om ongemak toe te laten. Moed om niet meteen een verklaring te willen geven, maar gewoon stil te blijven en te zijn bij wat iemand zegt.

Als je luistert naar een kind dat iets moeilijks probeert te vertellen, luister je niet alleen met je oren. Je luistert met je ogen, met je intuïtie, met je hart. Je hoort het in de aarzeling, in de stiltes tussen de zinnen, in de manier waarop ze kijkt.

Maar dat soort luisteren past niet in een protocol. Het vraagt menselijke aandacht, niet professionele afstand. En precies daar ….. op dat dunne koord tussen nabijheid en neutraliteit, gaat het zo vaak mis.

De vergeten belofte van bescherming

We hebben als samenleving een belofte gedaan. Dat kinderen die thuis niet veilig zijn, elders beschermd worden. Dat er altijd iemand zal zijn die opstaat, die waakt, die ingrijpt.

Maar in deze zaak is die belofte gebroken. Er was geen waakzaamheid. Geen nabijheid. Geen echt contact.

Wat rest, is een dossier vol verslagen en besluiten; en een meisje dat voor het leven beschadigd is. Ze leeft, maar in een werkelijkheid die we niet willen kennen. Ze leeft, maar haar vertrouwen in volwassenen is voorgoed verwoest.

De schuldvraag en wat we er écht mee moeten

Er is woede. Begrijpelijke, terechte woede. Tegen de pleegouders, tegen jeugdzorg, tegen de instanties, tegen “het systeem”. Maar misschien moeten we die woede niet te snel parkeren bij één schuldige.

Want schuld zonder inzicht verandert niets. Wat we nodig hebben is reflectie. Echte, ongemakkelijke reflectie. Wat maakt dat mensen niet meer voelen wat goed is? Wat maakt dat je kunt werken in de jeugdbescherming en tóch een kind niet hoort schreeuwen?

We moeten durven kijken naar cultuur, niet alleen naar protocollen. Naar machtsverhoudingen, naar angst voor verantwoordelijkheid, naar de druk om dossiers te sluiten in plaats van deuren te openen.
Want achter elke fout zit een mens die ooit met idealen begon, en ergens onderweg verdwaalde in de regels.

De echo van één kind

Wat me het meest raakt, is hoe één kind de stilte van een heel land heeft doorbroken.
Eén kind dat nooit de kans kreeg om te kind te zijn. Eén kind dat, zonder het te weten, de zwakke plekken van een hele structuur blootlegde.

Ze is geen symbool. Geen zaak. Geen incident. Ze is een mens. Een klein meisje met dromen, met angsten en met kleine gewoontes die nu allemaal gevangen zitten in een lichaam dat niet meer kan bewegen. Een meisje van 10 jaar die liefde en geborgenheid had moeten ontvangen en het niet verdiende om te worden geplaatst bij horror-ouders!

Wanneer ik over haar lees, denk ik aan die momenten op school. Misschien was er een juf die iets voelde, een buurvrouw die iets merkte. Misschien heeft iemand ooit getwijfeld, maar gedacht: ik wil geen problemen maken. En precies daar, in dat ene moment van stilhouden, begint het systeem te falen.

Wat we nu moeten doen

We kunnen het niet meer ongedaan maken, maar we kunnen wél besluiten dat het niet nog eens mag gebeuren.

Dat betekent:

• Elk kind dat uit huis wordt geplaatst, krijgt structureel, onafhankelijk, één-op-één gesprekken met vaste gezichten.
• Dossiers zijn geen grafieken, maar verhalen; ze moeten menselijk leesbaar zijn.
• Professionals krijgen ruimte om te twijfelen, te klagen, te escaleren; zonder angst voor repercussies.
• Ouders en kinderen krijgen recht op juridische bijstand vanaf dag één, zodat niemand meer machteloos tegenover een systeem staat.
• En boven alles, een cultuur waarin luisteren weer als hoogste vorm van zorg wordt gezien.

Dat is geen beleidsvoorstel, dat is een morele plicht.

De zachte opdracht die blijft

Soms denk ik dat we als samenleving een beetje afgestompt zijn. Dat we te gewend zijn geraakt aan de woorden calamiteit, onderzoek, verslag. Alsof leed iets is dat je kunt vastleggen, afvinken, archiveren.

Maar achter elk rapport zit een kind dat nooit meer lacht zoals vroeger. En achter elk besluit zit een volwassene die ooit de verkeerde keuze maakte of helemaal niets deed.

Misschien moeten we ophouden met “evalueren” en weer leren voelen. Misschien is dat de enige manier om echt te veranderen.

Tot slot

Wat er met het meisje uit Vlaardingen is gebeurd, is onverteerbaar, maar haar verhaal dwingt ons om wakker te blijven. Om niet nog eens te zeggen: we hebben het niet gezien. Want dat is nooit waar. We zagen het wél. We wilden het alleen niet écht weten.

Laat dit meisje niet verdwijnen in een nieuw beleidsdocument, in een nieuwe ronde beloftes.
Laat haar voortleven in onze waakzaamheid, in ons luisteren, in onze bereidheid om wél te handelen als er iets niet klopt.

Want bescherming begint niet bij regels. Bescherming begint bij menselijkheid. En soms, bij één stil kind, dat alles al gezegd heeft, als wij eindelijk durven luisteren.